Sulama birlikleri tarafından kesilen su kullanım bedeline itiraz, son yıllarda tarım ve sulama faaliyetleriyle uğraşan birçok vatandaşın karşılaştığı idari bir uyuşmazlık türüdür. Özellikle çiftçilerin, sulama birlikleri tarafından belirlenen bedellerin yüksekliği, keyfi uygulamalar veya usule aykırı tahakkuklar nedeniyle bu kararlara itiraz etme ihtiyacı doğmaktadır.
Su Kullanım Bedelinin Hukuki Dayanağı Nedir?
Sulama birlikleri, 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanunu ve ilgili ikincil mevzuat uyarınca kurulan, kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlardır. Bu birlikler, görev alanlarında bulunan tarım arazilerine su temini, bakım-onarım, kanalizasyon ve drenaj hizmetlerini yürütür. Sunulan bu hizmet karşılığında su kullanım bedeli adı altında belirli bir ücret talep edilir.
Ancak bu ücretlerin belirlenmesinde şeffaflık, hesap verebilirlik ve ölçülülük ilkeleri çerçevesinde hareket edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yapılan tahakkuk işlemleri hukuka aykırı sayılabilir ve idari yargı yoluyla iptal edilebilir.
Su Kullanım Bedeline İtiraz Etme Sebepleri Nelerdir?
Vatandaşlar aşağıdaki gerekçelerle su kullanım bedeline itiraz edebilir:
-
Kullanım miktarının yanlış hesaplanması
-
Tarla sulamasının hiç yapılmamış olmasına rağmen bedel tahakkuku yapılması
-
Bedelin mevzuata aykırı şekilde yüksek belirlenmesi
-
Sulama hizmetinin hiç verilmemesi veya eksik verilmesi
-
Sulama dönemine dair birlik kararlarının ilan edilmemesi
Bu gibi durumlarda, birlik kararına karşı idari işlem niteliğinde itiraz edilebilir ve ardından dava açma hakkı kullanılabilir.
Sulama Birlikleri Kararlarına İdari Başvuru Yolu
İtiraz etmek isteyen kişi, öncelikle sulama birliğine yazılı olarak başvurarak yanlışlığı bildirmeli ve düzeltme talep etmelidir. Bu başvuru, işlem tarihinden itibaren en geç 60 gün içinde yapılmalıdır. Birliğin talebe 30 gün içinde olumlu ya da olumsuz dönüş yapmaması durumunda, zımni ret gerçekleşir ve dava açma süreci başlar.
Başvuruda yer alması gereken unsurlar:
-
Taşınmazın açık bilgileri
-
Tahakkuk fişinin veya kararın tarihi ve numarası
-
Neye itiraz edildiği ve neden hukuka aykırı olduğu
-
Deliller (uydu görüntüsü, sulama yapılmadığına dair tespit, tanık vb.)
Dava Süreci ve Görevli Mahkeme
İdari başvuruya rağmen sonuç alınamazsa, idari yargıda iptal davası açmak mümkündür. Bu tür davalarda görevli mahkeme idare mahkemesidir. Dava, işlemin tebliğinden veya zımni ret süresinin dolmasından itibaren 60 gün içinde açılmalıdır.
Davada genellikle şu hususlar incelenir:
-
Su kullanım hizmeti gerçekten verilmiş mi?
-
Tahakkuk edilen bedel orantılı mı?
-
Usul kurallarına uygun karar alınmış mı?
-
Vatandaşın mülkiyet hakkı veya tarımsal faaliyeti ihlal edilmiş mi?
Mahkeme, davacının lehine karar verirse su kullanım bedelinin iptaline veya yeniden hesaplanmasına karar verebilir.
Tahsilata Karşı Ne Yapılmalı?
Sulama birlikleri, tahakkuk ettirilen bedelleri tahsil edemezse 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında icra takibi başlatabilir. Bu durumda da borcun kaynağına ilişkin itiraz yapılmış ve dava açılmış olması, icra takibine karşı bir savunma aracı olabilir. Hatta yürütmenin durdurulması kararı alınarak tahsilat geçici olarak durdurulabilir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki Haklar
Vatandaşlar, sulama birliklerinin kararlarına karşı yalnızca mahkemeye başvurarak değil, aynı zamanda CİMER üzerinden şikâyet, Sayıştay denetim raporları, il tarım müdürlüğü kanalıyla inceleme talebi gibi yolları da kullanabilir. Bu yollardan elde edilecek bilgi ve belgeler, açılacak davada delil olarak kullanılabilir.
Ayrıca idari işlemin iptali sonrası fazladan tahsil edilen bedelin iadesi için de tam yargı davası açılabilir.
Su Kullanım Bedeline İtiraz Süreci Nasıl İşler? Sulama Birliklerine Karşı Haklarınızı Öğrenin
| Aşama | Ne Yapılır? | Süre | Başvuru Yeri / Mahkeme | Açıklama / Dikkat Edilmesi Gerekenler |
|---|---|---|---|---|
| 1. Tahakkuk Bildirimi | Su kullanım bedeli sulama birliği tarafından yazılı olarak bildirilir | – | Sulama Birliği | Tahakkukun yazılı tebliği ya da fiilen öğrenilmesiyle süre başlar |
| 2. İdari Başvuru | Yazılı dilekçe ile sulama birliğine itiraz edilir | 30 gün içinde cevap verilmezse zımni ret oluşur | Sulama Birliği Başkanlığı | Hizmet verilmediği, fazla tahakkuk yapıldığı, hesaplamanın hatalı olduğu belirtilmeli |
| 3. İdari Dava Açılması | Zımni veya açık red halinde iptal davası açılır | 60 gün | İlgili İdare Mahkemesi | Süre, tebliğ veya zımni red tarihinden itibaren başlar |
| 4. Yürütmenin Durdurulması Talebi | Tahsilat işlemlerinin durdurulması istenir | Dava ile birlikte yapılmalı | İdare Mahkemesi | Mahkeme kabul ederse icra işlemleri dava sonuna kadar durur |
| 5. Tam Yargı Davası (Varsa) | Fazladan tahsil edilen bedel geri istenir | Kararın kesinleşmesinden sonra 1 yıl içinde | İlgili İdare Mahkemesi | Maddi zararların tazmini için açılır, belgelendirme önemlidir |
Sulama Birlikleri Tarafından Kesilen Su Kullanım Bedeline İtiraz Sıkça Sorulan Sorular
Sulama birlikleri tarafından kesilen su kullanım bedeli nedir?
Sulama birlikleri, tarımsal sulama hizmeti verdikleri üreticilerden belirli bir ücret alırlar. Bu ücret, sağlanan su hizmetine karşılık olarak su kullanım bedeli şeklinde tahakkuk ettirilir. Bu bedel sulama sezonu, alan büyüklüğü ve kullanılan su miktarına göre değişebilir.
Su kullanım bedeline hangi durumlarda itiraz edebilirim?
Aşağıdaki durumlarda su kullanım bedeline itiraz edilebilir:
-
Sulama hizmeti hiç verilmemişse
-
Bedel, olması gerekenden yüksekse
-
Hatalı arazi bilgisi üzerinden tahakkuk yapılmışsa
-
Hizmetin kalitesiz ya da eksik verilmesi söz konusuysa
Bu gibi durumlar idari dava konusu yapılabilecek nitelikte işlemler arasında yer alır.
Su kullanım bedeline nasıl itiraz edilir?
İtiraz için önce sulama birliğine yazılı başvuru yapılmalıdır. Başvuruda bedelin neden hatalı olduğu açıkça belirtilmeli, varsa deliller eklenmelidir. Birlik bu başvuruya 30 gün içinde yanıt vermezse, zımni red oluşur ve idare mahkemesinde iptal davası açma hakkı doğar.
Su kullanım bedeline itiraz süresi kaç gündür?
Sulama birlikleri tarafından tesis edilen işleme karşı doğrudan dava açmak isteyenler için süre 60 gündür. Ancak önce idareye başvuru yapılırsa, cevapsızlık halinde zımni red tarihinden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir. Sürelerin başlangıç noktası, kararın tebliğ edildiği ya da öğrenildiği tarihtir.
Bu tür davalara hangi mahkeme bakar?
Su kullanım bedeline ilişkin uyuşmazlıklar, sulama birliği kamu tüzel kişiliği taşıdığı için idare mahkemelerinde görülür. Dava, işlemi yapan sulama birliğinin bulunduğu yerdeki mahkemede açılır.
Dava açmadan önce sulama birliğine başvuru zorunlu mudur?
Her ne kadar doğrudan dava açmak mümkün olsa da, uygulamada genellikle önce sulama birliğine yazılı başvuru yapılması önerilir. Çünkü birliğin yaptığı bir hatayı düzeltme ihtimali bulunur ve dava açmadan çözüm sağlanabilir.
Dava açarsam su borcunun tahsilatı durur mu?
Hayır, dava açmak otomatik olarak tahsilatı durdurmaz. Tahsilatın durması için yürütmenin durdurulması talebi ile birlikte dava açılması ve mahkemenin bunu kabul etmesi gerekir. Aksi takdirde sulama birlikleri, kamu alacağı kapsamında icra takibi başlatabilir.
Su kullanım bedelini ödedim ama sonra dava kazandım. Paramı geri alabilir miyim?
Evet. Hatalı şekilde tahsil edilen bir bedelin iptali halinde, ödenmiş tutarın geri alınması mümkündür. Bu durumda ayrıca tam yargı davası açılarak tazminat ya da iade talebinde bulunulabilir.
Sulama Birlikleri Tarafından Kesilen Su Kullanım Bedeline İtiraz Dikkat Edilmesi Gerekenler
Su kullanım bedeli nedir ve hangi durumlarda tahakkuk ettirilir?
Sulama birlikleri tarafından kesilen su kullanım bedeli, kamu tüzel kişiliğine sahip olan sulama birliklerinin tarım arazilerine sağladığı sulama hizmeti karşılığında üreticilerden talep ettiği ücretlerdir. Bu bedel, genellikle sulama sezonu başında birlik meclisi tarafından belirlenir ve kullanım oranına, arazi büyüklüğüne veya sabit tarifelere göre hesaplanır.
Her üretici, sulama hizmetinden yararlansın ya da yararlanmasın, birlik kapsamındaki araziler için bu bedelle karşı karşıya kalabilir. Ancak bu uygulama, hizmetin gerçekten verilip verilmediği, verilen hizmetin kalitesi ve tahakkukun usulüne uygunluğu gibi birçok hukuki sorunu da beraberinde getirmektedir.
Sulama bedeline itiraz hakkı nasıl doğar?
Sulama birlikleri tarafından yapılan tahakkuklar, idari işlem niteliği taşır. Bu nedenle, hukuka aykırı su kullanım bedellerine karşı idari başvuru ve dava hakkı tanınır. Bedelin haksız yere tahakkuk ettirildiği, fazla hesaplandığı, hiç hizmet verilmediği ya da hizmetin eksik sunulduğu gibi durumlar, itiraz gerekçesi oluşturur.
İtiraz hakkı, işlemin yazılı olarak bildirilmesinden veya kişinin bu tahakkuku fiilen öğrenmesinden itibaren işlemeye başlar. Bu noktada sürelerin doğru hesaplanması, hak kaybı yaşanmaması açısından son derece önemlidir.
İtiraz başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
İtiraz etmek isteyen kişi, öncelikle sulama birliğine yazılı olarak başvurmalıdır. Bu başvuru, tahakkukun dayanağının sorgulanması ve hatalı işlemin düzeltilmesi amacıyla yapılır. Başvuru dilekçesinde;
-
Arazinin yeri ve bilgileri
-
Tahakkuk edilen miktar
-
Hangi gerekçeyle bedelin hatalı olduğu
-
Deliller (uydu görüntüsü, tespit tutanakları, tanık beyanı vb.)
gibi unsurlar yer almalıdır. Sulama birliği bu başvuruya 30 gün içinde yanıt vermezse, zımni red oluşur ve doğrudan dava açma süreci başlar.
Dava hangi mahkemede ve ne kadar sürede açılır?
Sulama birliklerinin işlemleri kamu gücüne dayandığı için bu işlemlere karşı açılacak davalarda görevli mahkeme idare mahkemesidir. Dava, işlemin tebliğinden ya da öğrenilmesinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır.
Davacı, bedelin hukuka aykırı olduğunu, hizmetin verilmediğini veya yanlış hesaplama yapıldığını delilleriyle birlikte ortaya koymalıdır. Bu noktada idare mahkemesi tarafından yapılacak bilirkişi incelemesi, davanın seyrinde belirleyici olabilir.
Tahsilata karşı nasıl bir yol izlenir?
Tahakkuk ettirilen su kullanım bedelinin ödenmemesi halinde sulama birlikleri, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre icra takibi başlatabilir. Bu da mal varlığına haciz konulması gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, dava açan kişinin mutlaka yürütmenin durdurulması talebinde bulunması önerilir.
Mahkeme yürütmenin durdurulmasına karar verirse, icra işlemleri dava sonuna kadar durur. Aksi durumda takip işlemleri devam edebilir. Bu da çiftçiyi mali olarak zora sokabilecek bir süreçtir.
Fazladan tahsil edilen bedel geri alınabilir mi?
Eğer dava sonucunda su kullanım bedelinin haksız olduğu tespit edilirse, daha önce ödenmiş olan tutarlar geri alınabilir. Bunun için ayrıca tam yargı davası açılması gerekebilir. Bu davayla birlikte maddi zararların tazmini de talep edilebilir.
Ayrıca, idare mahkemesi kararına dayanarak sulama birliğinden doğrudan iade talep edilmesi de mümkündür. Ancak idare ödemezse yargı süreci yine devreye girer.
Sık yapılan hatalar nelerdir?
Bu süreçte vatandaşlar tarafından en sık yapılan hatalar şunlardır:
-
Tahakkuk fişinin tebliğini beklemeden başvuru yapılması
-
Dava açma süresinin geçirilmesi
-
Yazılı delil sunulmadan itiraz edilmesi
-
İcra tehdidi karşısında yürütmenin durdurulmasının istenmemesi
Bu nedenle tüm başvuruların belgeli, zamanında ve hukuki gerekçelere dayanır şekilde yapılması gerekir. Gerekirse bir avukattan profesyonel destek alınması da önerilir.
