Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 52. maddesine göre, mahkeme tarafından belirlenen gün sayısının bir gün karşılığı belirlenen miktarla çarpılması sonucu hükümlüye yüklenen bir yaptırımdır. Adli para cezası, işlenen suçun cezai sonucu olarak verilen bir ceza türüdür ve devlet hazinesine ödenir. İdari para cezalarından farklı olarak, adli para cezası ödenmediğinde hapis cezasına çevrilebilir.
Adli para cezası, kanunda belirtilen alt ve üst sınırlar içinde, failin ekonomik durumu ve şahsi koşulları dikkate alınarak belirlenir. Örneğin, bir gün karşılığı 100 TL ile 500 TL arasında bir miktar takdir edilebilir ve bu miktar, mahkemenin belirlediği gün sayısıyla çarpılarak ceza miktarı bulunur.
Adli para cezası, yalnızca mahkemeler tarafından hükmedilebilir ve suçun mağduruna değil, doğrudan devlet hazinesine ödenir. Suçun niteliğine göre bazen hapis cezasına alternatif olarak, bazen de hapis cezası ile birlikte uygulanabilir.
Adli Para Cezasının Türleri Nelerdir?
Adli para cezası dört farklı şekilde hükmedilebilir:
- Doğrudan Hükmedilen Adli Para Cezası
Bazı suçlarda, kanun yalnızca adli para cezası öngörür. Örneğin, TCK 182. maddesine göre çevreye zarar vermek suçundan dolayı fail yalnızca adli para cezası ile cezalandırılabilir. - Seçimlik Ceza Olarak Adli Para Cezası
Kanun, bazı suçlar için hapis cezası veya adli para cezası şeklinde seçimlik bir ceza öngörür. Örneğin, TCK 86. maddesi uyarınca basit yaralama suçlarında dört aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmedilebilir. - Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası
Bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları, mahkemenin takdiriyle adli para cezasına çevrilebilir. Özellikle taksirle işlenen suçlarda, cezanın süresine bakılmaksızın hapis cezası adli para cezasına dönüştürülebilir. - Hapis ve Adli Para Cezasının Birlikte Uygulanması
Bazı suçlarda hem hapis hem de adli para cezası öngörülür. Örneğin, dolandırıcılık suçunda hem hapis cezası hem de adli para cezası birlikte hükmedilebilir.
Hapis Cezası Adli Para Cezasına Hangi Şartlarla Çevrilebilir?
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için bazı şartların oluşması gerekir:
- Kasten İşlenen Suçlar: Kasten işlenen suçlarda bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir.
- Taksirle İşlenen Suçlar: Taksirle işlenen suçlarda ceza miktarına bakılmaksızın adli para cezasına çevrilebilir.
- Bilinçli Taksir Suçları: Bilinçli taksirle işlenen suçlarda yalnızca bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir.
Mahkeme, failin sosyal ve ekonomik durumunu, suç işleme sırasındaki davranışlarını ve pişmanlığını dikkate alarak cezanın paraya çevrilip çevrilmeyeceğine karar verir.
Adli Para Cezası Nasıl Hesaplanır ve Miktarı Ne Kadardır?
Adli para cezası hesaplanırken iki temel unsur dikkate alınır:
- Gün Sayısı: Hakim, kanunda belirlenen alt ve üst sınırları dikkate alarak gün sayısını belirler.
- Bir Günlük Miktar: Bir gün karşılığı miktar 100 TL ile 500 TL arasında değişir ve failin ekonomik durumu göz önünde bulundurularak belirlenir.
Örneğin, bir failin 90 gün adli para cezasına çarptırıldığını ve bir gün karşılığı 200 TL belirlendiğini varsayalım. Bu durumda toplam ceza miktarı 90 x 200 TL = 18.000 TL olacaktır.
Adli para cezasının üst sınırı, bazı suçlar için kanunda özel olarak düzenlenmiştir. Örneğin, nitelikli dolandırıcılık suçunda adli para cezasının üst sınırı 5000 gün olarak belirlenmiştir.
Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?
Adli para cezası ödenmediğinde şu adımlar izlenir:
- Hükümlüye ödeme emri tebliğ edilir ve belli bir süre içinde ödeme yapması istenir.
- Hükümlü, kamuya yararlı bir işte çalışmayı kabul ederse, cezasını çalışma yoluyla infaz edebilir.
- Kamuya yararlı işte çalışmayı kabul etmeyen veya ödeme yapmayan hükümlü, cezasını hapis cezası olarak infaz eder.
Adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi durumunda, 1 gün adli para cezası 100 TL olarak kabul edilir. Ancak, bir ceza hükmü nedeniyle infaz edilecek toplam hapis cezası 3 yılı aşamaz.
Adli Para Cezası Taksitle Ödenebilir mi?
Evet, adli para cezası taksitlendirme yoluyla ödenebilir. Hakim, failin ekonomik durumunu göz önünde bulundurarak cezanın en fazla 24 ayda ödenmesine karar verebilir. Taksitlerin zamanında ödenmemesi durumunda, kalan miktar hapis cezasına çevrilebilir.
Adli Para Cezası Sabıka Kaydına İşler mi?
Evet, adli para cezası sabıka kaydına işlenir. Ancak, ceza tamamen ödendiğinde veya infaz edildiğinde sabıka kaydından silinir ve arşiv kaydına alınır.
Adli Para Cezası Mirasçılara İntikal Eder mi?
Hayır, adli para cezası mirasçılara intikal etmez. Ceza sorumluluğu şahsidir ve yalnızca suç işleyen kişi tarafından ödenir. Failin ölümü halinde adli para cezası infaz edilmez.
Adli Para Cezası Memuriyete Engel Olur mu?
Adli para cezası, memuriyete engel olan suçlar dışında verildiyse memuriyeti etkilemez. Ancak, zimmet, dolandırıcılık, sahtecilik gibi memuriyete engel suçlardan mahkumiyet alınmışsa adli para cezası olsa bile memuriyet statüsü sona erer.
Adli Para Cezası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Adli para cezası nedir?
Adli para cezası, bir suçun cezası olarak mahkeme tarafından hükümlüye yüklenen ve devlet hazinesine ödenmesi gereken bir para cezasıdır. Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 52. maddesine göre, belirlenen gün sayısının bir gün karşılığı para miktarıyla çarpılması sonucunda hesaplanır. Ödenmediği takdirde, adli para cezası hapis cezasına çevrilebilir.
Adli para cezası ile idari para cezası arasındaki fark nedir?
Adli para cezası, bir suçun karşılığı olarak mahkemelerce hükmedilirken; idari para cezası, bir idari kuralın ihlali nedeniyle yetkili kamu kurumları tarafından verilir. Adli para cezası ödenmediğinde hapis cezasına çevrilebilirken, idari para cezası için böyle bir durum söz konusu değildir.
Adli para cezasının türleri nelerdir?
Adli para cezası dört farklı şekilde uygulanabilir:
- Doğrudan hükmedilen adli para cezası: Bazı suçlarda kanun yalnızca adli para cezası öngörür. Örneğin, çevreye zarar verme suçunda fail yalnızca adli para cezasıyla cezalandırılır.
- Seçimlik ceza olarak adli para cezası: Kanun bazı suçlar için hapis cezası veya adli para cezası arasında seçim yapılmasına olanak tanır.
- Hapis cezasından çevrilen adli para cezası: Mahkeme, bir yıl veya daha az süreli hapis cezalarını adli para cezasına çevirebilir.
- Hapis ve adli para cezasının birlikte uygulanması: Bazı suçlar için hem hapis hem de adli para cezası birlikte hükmedilir.
Adli para cezası nasıl hesaplanır?
Adli para cezası, kanunda belirtilen alt ve üst sınırlar dikkate alınarak hesaplanır. Hakim, işlenen suçun cezasını gün sayısı olarak belirler ve ardından bir gün karşılığı olan para miktarını takdir eder. Bu miktar, en az 100 TL, en fazla 500 TL olabilir. Belirlenen gün sayısı ile günlük miktarın çarpılması sonucu toplam ceza hesaplanır.
Adli para cezası ödenmezse ne olur?
Adli para cezası ödenmediğinde şu süreç işler:
- Hükümlüye ödeme emri tebliğ edilir.
- Hükümlü, kamuya yararlı bir işte çalışmayı kabul edebilir ve bu şekilde cezasını infaz edebilir.
- Kamuya yararlı işte çalışmayı kabul etmeyen ya da ödeme yapmayan hükümlünün cezası hapis cezasına çevrilir. Hapis cezası bir gün karşılığı 100 TL olarak hesaplanır, ancak tek bir karar için en fazla 3 yıl hapis cezası uygulanabilir.
Adli para cezası taksitle ödenebilir mi?
Evet, hakim, adli para cezasının 24 aya kadar taksitlendirilmesine karar verebilir. Hükümlü, cezayı taksitle ödeyemezse kalan miktar hapis cezasına çevrilebilir.
Hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir mi?
Evet, bir yıl veya daha az süreli hapis cezaları mahkemenin takdiriyle adli para cezasına çevrilebilir. Ancak, bu karar sanığın pişmanlık durumu, ekonomik koşulları ve suçun niteliği göz önünde bulundurularak verilir. Taksirle işlenen suçlarda ise ceza süresine bakılmaksızın hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Adli para cezası sabıka kaydına işler mi?
Evet, adli para cezası sabıka kaydına işlenir. Ancak, ceza ödendiğinde veya infaz tamamlandığında sabıka kaydından silinir ve yalnızca arşiv kaydında tutulur.
Adli para cezası mirasçılara intikal eder mi?
Hayır, adli para cezası mirasçılara intikal etmez. Suçun şahsiliği ilkesi gereği, ceza yalnızca suç işleyen kişiyi bağlar. Failin ölümü halinde adli para cezası infaz edilmez.
Adli para cezası memuriyete engel olur mu?
Eğer adli para cezası, memuriyete engel suçlardan kaynaklanmıyorsa memuriyete engel teşkil etmez. Ancak, zimmet, dolandırıcılık veya sahtecilik gibi memuriyete engel suçlardan verilen cezalar memuriyet statüsünü sona erdirir.
Adli para cezası ödenmediğinde hapis cezası en fazla ne kadar sürer?
Adli para cezası ödenmediği takdirde, tek bir mahkeme kararına göre çevrilecek hapis cezası en fazla 3 yıl olabilir. Birden fazla hüküm söz konusuysa bu süre toplamda 5 yılı geçemez.
Adli para cezası nereye ödenir?
Adli para cezası, karar kesinleştikten sonra infaz savcılığı aracılığıyla devlet hazinesine ödenir. Ödeme, belirlenen süre içinde nakit olarak veya belirli bankalar üzerinden yapılabilir.
Adli para cezası hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kapsamına girer mi?
Evet, doğrudan adli para cezası ya da seçimlik ceza olarak verilen adli para cezası, HAGB kapsamına girebilir. Ancak, hapis cezasından çevrilen adli para cezalarında HAGB uygulanamaz.
18 yaşından küçüklerin adli para cezası ödenmezse ne olur?
18 yaşından küçüklerin adli para cezasını ödememesi durumunda bu ceza hapis cezasına çevrilemez. Ancak, diğer kamu alacaklarında olduğu gibi, cezanın tahsili için icra işlemleri yapılabilir.
Adli para cezası koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanabilir mi?
Hayır, adli para cezasının hapse çevrilmesi durumunda koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. Hükümlü, ceza süresini tamamlamadan serbest bırakılmaz. Ancak, ceza infaz sırasında ödenirse hükümlü tahliye edilir.
