Nöbet yerini terk etme suçu, Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu bir askerin kendisine verilen nöbet görevini izinsiz şekilde bırakması ya da görev alanını terk etmesi halinde oluşan ve hem disiplin hem de ceza hukuku açısından yaptırımı bulunan ciddi bir askerî suçtur. Bu fiil, askeri disiplinin ve güvenliğin ihlali anlamına geldiğinden, Askeri Ceza Kanunu’nda açık şekilde suç olarak düzenlenmiştir. Fiilin işlendiği koşullara bağlı olarak sadece disiplin cezası ile değil, aynı zamanda hapis cezası ile de sonuçlanabilir.
Nöbet yerini terk etme suçu hangi kanunda düzenlenmiştir?
Nöbet yerini terk etme suçu, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 66. maddesinde açıkça düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, nöbet sırasında görev yerini izinsiz terk eden asker kişiler hakkında hapis cezası uygulanabilir. Suçun işleniş şekli, hangi görevde bulunulduğu, terkin süresi ve güvenlik açısından yaratılan risk dikkate alınarak cezanın süresi belirlenir.
Bu suç, aynı zamanda görev suçu kapsamında değerlendirilir ve asker kişilere özgü nitelikte bir ihlal olduğu için TCK kapsamında değil doğrudan askeri mevzuat içinde tanımlanmıştır.
Nöbet yerini terk etme suçunun oluşabilmesi için hangi şartlar gerekir?
Bu suçun oluşabilmesi için bazı yasal ve fiili şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:
-
Kişi, askeri birliğinde nöbet görevlisi olmalıdır.
-
Nöbet görevi aktif olarak devam ederken kişi, görev yerini terk etmelidir.
-
Terkin izinsiz ve kasıtlı şekilde yapılması gerekir.
Eğer terk bir sağlık sorunu, acil müdahale gerektiren başka bir durum veya üstlerin bilgisi dahilinde gerçekleşmişse, suçun unsurları oluşmaz. Ancak bu hallerin ispatı kişiye düşer. Özellikle kast unsuru, yargılama sürecinde dikkatle değerlendirilen bir kriterdir.
Nöbet yerini terk etme suçu hangi mahkemede yargılanır?
Askeri mahkemelerin 2017 yılında kaldırılmasıyla birlikte, askeri suçlar da sivil mahkemeler tarafından görülmeye başlanmıştır. Bu nedenle nöbet yerini terk etme suçu günümüzde asliye ceza mahkemeleri ya da fiilin ağırlığına göre ağır ceza mahkemeleri tarafından yargılanır.
Suçun işlendiği yer, görev yapılan birliğin bulunduğu coğrafi konuma göre mahkemeyi belirler. Ayrıca suçun soruşturması askeri disiplin zinciri içinde başlasa da, adli boyutu savcılık ve mahkeme süreciyle devam eder. Askeri mahkemede yargılanma süreci yerine artık sivil ceza yargılaması geçerlidir.
Nöbet yerini terk etme suçu hangi cezaları gerektirir?
Nöbet yerini terk etme suçunun cezası, Askeri Ceza Kanunu’na göre 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezası olabilir. Ancak:
-
Silahlı birliğin güvenliğini tehlikeye atan durumlar
-
Terör tehdidi veya savaş hâlinde terk
-
Suçun gece vakti işlenmesi gibi nitelikli hallere bağlı olarak ceza artabilir
Ayrıca bu suçla ilgili olarak disiplin yönünden de yaptırım uygulanabilir. Oda hapsi, hizmetten men, kıdem durdurma gibi disiplin cezaları, adli sürece ek olarak verilebilir. Yani askeri disiplin cezası ile adli cezanın aynı fiil için birlikte uygulanması mümkündür.
Nöbet yerini terk etme suçunda savunma nasıl yapılabilir?
Bu suçla itham edilen kişi savunmasında aşağıdaki gerekçeleri ileri sürebilir:
-
Görev yeri terki meşru bir gerekçeye dayanıyorsa (sağlık sorunu, acil durum)
-
Üstlerden sözlü ya da yazılı izin alınmışsa
-
Terk fiilen gerçekleşmemişse (yanlış anlaşılma varsa)
-
Kast unsuru yoksa (bilinçli ve isteyerek yapılmamışsa)
Savunma sırasında olay anına ilişkin kamera görüntüleri, tanık beyanları ve sağlık raporları gibi belgelerle durumun açıklığa kavuşturulması önemlidir. Nöbet yerini terk etme suçunda savunma hakkı, yargılama sürecinin adil ve dengeli işlemesini sağlar.
Nöbet yerini terk etme suçu memuriyeti etkiler mi?
Evet. Bu suçtan dolayı alınan mahkûmiyet kararı, özellikle TSK bünyesinde kalmayı düşünen askerler açısından ciddi sonuçlar doğurur. Ayrıca TSK’dan ayrıldıktan sonra kamu görevine başvurulmak istendiğinde, disiplin cezası ya da adli ceza, memuriyete geçişi engelleyen durumlar arasında sayılabilir.
Bu nedenle, hem adli hem de disiplin sürecinin dikkatle yürütülmesi, gerekli itiraz ve başvuruların zamanında yapılması büyük önem taşır.
Nöbet Yerini Terk Etme Suçu Sıkça Sorulan Sorular
Nöbet yerini terk etme suçu nedir?
Nöbet yerini terk etme suçu, askerin görevli olduğu nöbet noktasını izinsiz ve kasten terk etmesiyle oluşan, Askeri Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş bir askeri suçtur. Bu fiil, hem disiplin yönünden yaptırıma hem de ceza yargılamasına konu olabilir.
Nöbet yerini terk etme suçunun şartları nelerdir?
Suçun oluşabilmesi için kişinin nöbet görevinde olması, bu görevi bilerek ve isteyerek bırakması ve terk fiilinin izin alınmadan gerçekleşmesi gerekir. Kast unsuru, yani görevi bilinçli şekilde terk etme iradesi bulunmuyorsa suç oluşmaz. Sağlık problemi, zorlayıcı nedenler veya meşru mazeretler bu suçu ortadan kaldırabilir.
Nöbet yerini terk etme suçunun cezası nedir?
Nöbet yerini terk etme suçu, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 66. maddesine göre 1 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir. Suçun gece işlenmesi, savaş veya olağanüstü hâl döneminde gerçekleşmesi gibi nitelikli hallerde ceza artabilir. Ek olarak disiplin cezası da uygulanabilir.
Nöbet yerini terk etme suçu hangi mahkemede yargılanır?
Bu suçun yargılaması, askeri mahkemelerin kaldırılmasıyla birlikte artık sivil ceza mahkemelerinde yapılmaktadır. Suçun ağırlığına göre asliye ceza mahkemesi veya ağır ceza mahkemesi görevli olabilir. Görev yeri, suçun işlendiği yer dikkate alınarak mahkeme belirlenir.
Nöbet yerini terk etme disiplin suçu mu, adli suç mu?
Fiilin ağırlığına ve sonuçlarına göre hem disiplin suçu hem de adli suç olabilir. Hafif ihlallerde sadece disiplin cezası verilirken, görev aksatma ya da güvenlik riski yaratma gibi durumlar varsa adli soruşturma başlatılır. Disiplin cezası ile adli ceza birlikte uygulanabilir.
Nöbet yerini terk etme suçuna karşı nasıl savunma yapılır?
Savunma yaparken emrin hukuka aykırı olması, terk fiilinin meşru bir nedene dayanması (sağlık sorunu, üst amirin talimatı gibi) ya da kasıt unsurunun bulunmaması gibi hususlar öne sürülebilir. Deliller, tanıklar ve belgelerle bu savunmalar desteklenmelidir. Savunma hakkının etkin kullanılması, cezanın şekillenmesinde belirleyici olur.
Nöbet yerini terk etme suçundan hüküm giyen biri memur olabilir mi?
Bu suçtan alınan mahkûmiyet kararı, sicile işlenebilir ve kamu görevine atanma sürecinde engel teşkil edebilir. Özellikle kasten işlenen suçlar kapsamında değerlendirildiğinde, memuriyete geçişte sorun yaşanabilir. Bu nedenle kararın kesinleşmesinden önce gerekli itiraz ve başvuru yolları değerlendirilmelidir.
Bu suçta verilen cezaya karşı nasıl itiraz edilir?
Eğer mahkeme kararı verilmişse, ilk derece mahkemesi kararına karşı istinaf ve temyiz yolları açıktır. Disiplin cezası verilmişse, tebliğden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Sürelerin kaçırılmaması ve başvuruların usulüne uygun yapılması önemlidir.
